Postmenopozal hormon replasman (yerine koyma) tedavisi ve kardiyovasküler sistem

Kadınlar kardiyovasküler hastalıklara erkeklerden yaklaşık 10 yaş daha geç yakalanmakta, dolayısıyla kadın cinsiyet bir koruma faktörü olarak kabul edilmektedir. Ancak kadınlarda risk menopozdan sonraki dönemde, hızla artmakta ve bu artıştan endojen östrojenin koruyucu etkisinin ortadan kalkması sorumlu tutulmaktadır. Postmenopozal hormon replasman tedavisi (HRT) menopozal yakınmaların sıklığını ve ciddiyetini azaltırken, kadının yaşam kalitesini de arttırmaktadır. Son 10 yıla kadar olan gözlemsel çalışmaların sonuçları postmenopozal HRT’nin kadını kardiyovasküler olaylardan koruduğunu ve koroner arter hastalığı riskini %35-50 oranında azalttığını düşündürmüştür. Ancak yakın zamanda yapılan randomize çalışmalar HRT’nin gerek birincil gerekse ikincil korumada kardiyak yönden yararının olmadığını göstererek gözlemsel çalışma verilerini doğrulamamıştır. Gözlemsel çalışmalar ile kontrollü randomize çalışmalar arasındaki bu sonuç farklılıklarının çalışmalarda yer alan hasta populasyonlarının farklı özelliklerinden kaynaklandığı tartışılmaktadır. Gözlemsel ve prospektif kohort çalışmalar nispeten genç yaşta, menopozun erken dönemindeki kadınları içerirken, HRT’nin nötral veya zararlı etkilerinin olduğunu gösteren çalışmalar genelde 50 yaşın üstünde ve çoğu en az 10 yıldır menopozda olan kadınları içermektedir. Ayrıca, östrojenin etkileri vasküler yatak patolojisi ile yakından ilişkilidir. Aterosklerozu olmayan veya aterosklerozun erken bulgularına sahip nispeten sağlıklı damarlarda östrojen aterosklerotik lezyonların gelişmesini ve progresyonunu önleyici özelliğe sahipken aterosklerozun ileri evresine sahip hastalarda progresyonu hızlandırmakta hatta akut olayları tetiklemektedir. Dolayısıyla aydınlatılması gereken nokta hangi kadının HRT’den fayda hangisinin ise zarar göreceğinin önceden tahmin edilebilmesidir. Günümüzde randomize çalışmaların verileri ışığında postmenopozal kadınlarda kardiyovasküler hastalıktan koruma amacı ile HRT başlanması önerilmemeli, bu konuda geçerliliği çok daha net kanıtlanmış diyet, egzersiz, kan basıncı ve kolesterol kontrolü gibi önlemler olduğu unutulmamalıdır.