Güncel ve Etkin Bir Transmitter: Nitrik Oksid

Vasküler endotel kan akımı ve damar tonusunu sağlayan en önemli etmenlerden biridir. Endotel fonksiyon bozukluğunda ise nitrik oksidin (NO) sentez ve salınımının azaldığı veya yıkımının arttığı görülmektedir. Endotel kaynaklı gevşetici faktör (EDRF) olan NO insan vücudunda çok çeşitli hücre tarafından salgılanan en önemli fizyolojik transmitterlerden biridir. NO bir amino asit olan L-argininden asetikolin, bradikinin, P maddesi, trombin, ADP, ATP, kalsium, tromboksan A2 histamin, endotelin ve agrege trombositlerin NO sentazı uyarması ile sentez edilir. Ayrıca akım kuvveti (Shear stress), kan basıncı ve pulsatil gerginlik gibi mekanik güçler de NO sentezinde erkendir. NO vasküler düz kaslardaki guanilat siklazı uyararak yaptığı vazodilatasyon ile kan basıncı ve damar tonusu dengesini sağlayan temel maddelerden biridir. Ayrıca trombosit ve lökosit fonksiyonlarının kontrolünde de önemli rolü bulunmaktadır. Ateroskleroz, iskemik kalp hastalığı, kalp yetersizliği, hipoksi, diabet ve hipertansiyonda azalan vasküler rezerv ve vazodilatasyondan NO etkinliğin azalması sorumlu tutulabilir. Organik nitratla da hücre içi NO ve S-nitrozotiollere metabolize olmakta ve guanilat siklazı aktive ederek vazodilatasyon yapmaktadırlar, ancak endogen NO'Nun etkili olduğu çok küçük damarlarda etkisizdiler. Gelecekte yapılacak birçok deney ve klinik çalışma ateroskleroz, iskemik kalp hastalığı, hipertansiyon, trombosit fonksiyon bozukluğu ve diğer birçok hastalığın tedavisinde yer alacak olan yeni NO-vericileri ve NO-sentez inhibitörlerini belirleyecektir.