Turk Kardiyol Dern Ars. 2012; 40(4): 368-385 | DOI: 10.5543/tkda.2012.55490

Yüksek yoğunluklu lipoprotein ile apoproteinlerinin işlev kusuru: Erişkin popülasyonda kardiyometabolik riskin altında yatan yeni mekanizmalar

Altan Onat¹, Günay Can², Hüsniye Yüksel^3
1Türk Kardiyoloji Derneği, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Departmanı, İstanbul
²İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Departmanı, İstanbul
³İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Departmanı, İstanbul

Bu yazıda, metabolik sendromun (MetS) yaygın olduğu ve glukoz tolerans bozukluğuna yatkın popülasyonlarda hakim olan metabolizma ve kalan kalp-damar hastalıkları riski gözden geçirildi. Bu riskin altında, kanda trigliseridden zengin lipoproteinler ile kalıntılarının ve okside olmuş lipoprotein(a) fosfolipidleri fazlalığıyla ilişkili artmış sistemik enflamasyon/oksidatif stres’in yattığına dair kanıtlar sunulmaktadır. Yüksek risk profili, yüksek-yoğunluklu lipoprotein (HDL) ve apolipoproteinlerinin (apo) yangı ve oksidasyona karşı gelen ve aterozdan koruyucu özelliklerinin kaybolmasıyla daha artmaktadır. Sık görülen klinik belirtiler aterojen dislipidemi, artmış apo B’li hipertrigliseridemi veya hipertrigliseridemik bel fenotipi olup, çoğu kez serumda artmış apo E, C-reaktif protein, kompleman C3 ve ürik asit düzeyleri gibi yangı mediyatör/markörleri ile eşlik eder. Erkeklere kıyasla, menopoz çevresi ve sonrasındaki kadınlar bu durumdan daha sık ve daha güçlü biçimde etkilenip çok sayıda yangı belirteci etkin olur. Sigara içiciliğinin uzun süreli etkisi anılan kadınlarda, şişmanlıktan koruma ve diğer mekanizmalar aracılığıyla zararlı değildir. Apo A-I disfonksiyonu her iki cinsiyette MetS ve tip 2 diyabet yokluğunda da gelişebilir. Anılan kardiyometabolik riskin halk sağlığı açısından sonuçları devasadır. Bu alana ilişkin etkiyi, genetiği, makanizmaları koruma ve tedaviyi daha aydınlığa kavuşturmak üzere, çok daha fazla araştırmaya gereksinim vardır. Diyet yoluyla (abdominal) obeziteden korunma, fiziksel hareketsizliği düzeltme ve sigara içiciliği ile alkol tüketimini sınırlamayı içeren hayat tarzı değişiklikleri, yangı durumu ile HDL disfonksiyonunu önleme ve tedavi etmenin temel taşlarıdır. Kanda trigliserid yüksekliğini azaltma amacıyla, omega 3 yağ asitleri uygulamak iyi bir ek önlemdir. Ek ilaç gerekirse, statinlerle birlikte veya birlikte olmayarak, uzun salınımlı niasin veya fibratlar uygulamada en uygun seçenek görünmektedir.

Anahtar Kelimeler: Apolipoprotein, kardiyometabolik risk, kolesterol, LDL kan; koroner hastalığı; diyabetes mellitus; yüksek densiteli lipoprotein; hypertrigliseridemi; metabolik sendrom; sigara içme

---

ATIF KOPYALA