Menopozal Türk Kadınlarında Serum Testosteron Düzeyleri ve Koroner Risk

TEKHARF Çalışmasının Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde oturan eski ve yeni kohortundan 234 postmenopozal kadında, başka muayene ve tahliller arasında, serum testosteron düzeyi belirlendi. Çalışma amacı, halkımızda testosteron'un kardiyovasküler risk faktörleri, metabolik sendrom (MS) ve koroner kalp hastalığı (KKH) ile ilişkisini incelemekti. MS tanısı ATP-III kriterlerine, KKH tanısı anamnezde angina varlığı ve 12-derivasyonlu istirahat EKG'ının Minnesota kodlamasına dayanılarak kondu. Örneklemin %56'sında MS, %23'ünde KKH mevcuttu. Serumda testosteron immunokemilüminesan yöntemle (Elecsys) ölçüldü; değerler normal dağılım sergilemediğinden analizler log-transformasyonla yapıldı. Yaş ortalaması 61.5±8.4 olan 234 kadında ortanca değer 0.28, dörttebirler aralığı 0.05-0.6 nmol/L bulundu. Konsantrasyonların yaşla anlamlı ilişkisi yoktu. Kadında testedilen 27 risk parametresinden testosteron en yüksek korelasyonları fibrinojen (r =0.26), beden kitle indeksi (r =0.26) ve bel çevresi (r =0.20) ile, ayrıca, kompleman C3 (r =0.15) ve (ters olarak) apo A-I (r = -0.21) ile anlamlı korelasyonlar sergiledi. MS tanısı (r =0.18) ve bireyin risk skoru (r =0.13) ile de anlamlı korelasyon kaydedildi. Yedi değişkeni içeren lineer regresyonda testosteron ile yalnız log açlık insülini arasında anlamlı ilişki kaydedildi: insülinin ikiye katlanması testosteron düzeyinin 1.3 nmol/L yükselmesine eşlik ediyordu. Lojistik regresyon analiziyle KKH olasılığı için testosteron araştırıldığında, yaştan bağımsız bir faktör olarak görünmedi (odds oranı 1.17 ile anlamlı çıkmadı, p<0.2). Testosteron'un bu çalışmada, insülin düzeyi ve abdominal obeziteyle yakın ilişki içinde olduğu, kanda fibrinojen, kompleman C3 gibi akut faz proteinleri ve apo A-I ile anlamlı korelasyon gösterdiği doğrulandı. Menopozal kadınlarda metabolik sendromda testosteron düzeyinde anlamlı ölçüde yükseklik eşlik ettiği anlaşıldı. Koroner kalp hastalığı olasılığının ne ölçüde etkilendiği konusunun, ileride daha geniş örneklemler üzerinde araştırılması yararlı olur. (Türk Kardiyol Dern Arş 2004; 32: 137-144)