Arteryel kan basıncındaki ortostatik değişikliklerin otonomik tonus ile ilişkisi: Cinsiyetle ilgili farklılıklar

AMAÇ
Arteryel kan basıncı (KB) değerlerinde ortostatik olarak meydana gelen farklılıklar sempatovagal dengenin dinamik değişiminden kaynaklanır. Çalışmamızda otonomik tonus değişimlerinde cinsiyet farklılıkları araştırıldı.

ÇALIŞMA PLANI
Çalışmaya, asemptomatik olan ve tetkikler sonrasında herhangi bir patolojik durum saptanamayan 237 kişi (114 erkek, 123 kadın) katıldı. Erkeklerin oluşturduğu grupta ortalama yaş 47 (dağılım 20-79), kadınların oluşturduğu grupta 39 (dağılım 20-71) idi. Katılımcılara öykü alımı ve fizik muayene yanı sıra rutin biyokimyasal tetkikler, ekokardiyografi, 24 saatlik Holter monitörizasyonu ve ortostatik otonomik testler yapıldı.

BULGULAR
Kalp hızı değişkenliği verilerinde, kadınlarda yüksek frekans (HF) değeri başta olmak üzere parasempatik tonus göstergelerinin, erkeklerde ise düşük frekans (LF)/yüksek frekans oranının öncelikli olarak yansıttığı sempatik tonus göstergelerinin daha yüksek olduğu saptandı (p<0.001). Erkek grubunda normalize LF ile hızlıca ayağa kalkma testi sırasındaki sistolik (r=0.308, p=0.001) ve diyastolik (r=0.301, p=0.002) KB değerleri arasında pozitif ilişki saptanırken, kadın grubunda bu ilişki yoktu. Ayakta sabit durma pozisyonundan hızlıca sırtüstü yatma pozisyonuna getirilmeyi içeren testin 2. dakikasında her iki cinsiyet için KB değerlerinin tümü sempatik tonus göstergesi olan LF/HF oranı ile pozitif ilişki gösterdi. Erkeklerde dinlenme, hızlıca ayağa kalkma ve sırtüstü yatma pozisyonları arasındaki sistolik KB değişiminde LF (sempatik ve parasempatik tonus) değerinin, diyastolik KB değişiminde ise HF (parasempatik tonus) değerinin öncelikli olduğu saptandı. Kadınlarda sistolik KB değişimi ile otonomik tonus değerleri ilişkili bulunmadı, diyastolik KB değişiminde ise LF/HF değerinin öncelikli olarak etkin olduğu saptandı.

SONUÇ
Otonomik sistem iki cinsiyette farklı önceliklerle çalışmakta ve bu durum cinsiyetler arasındaki ortostatik toleransı da etkileyen farklılıklar yaratmaktadır.